Prof. zw. dr hab. Marian Stala

Prof. zw. dr hab. Marian Stala – historyk literatury i krytyk literacki. Od 2011 do 2020 roku kierował Katedrą Historii Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współpracownik „Tygodnika Powszechnego" w latach 1987-2013, laureat nagrody Fundacji Kościelskich (1991) i nagrody im. Kazimierza Wyki (1998), w latach 2006-2008 juror Literackiej Nagrody Nike. Od 2013 roku członek-korespondent Polskiej Akademii Umiejętności.

Wybrane publikacje:

Książki autorskie: Metafora w liryce Młodej Polski. Metamorfozy widzenia poetyckiego (1988); Chwile pewności. 20 szkiców o poezji i krytyce (1991); Pejzaż człowieka. Młodopolskie myśli i wyobrażenia o duszy, duchu i ciele (1994); Druga strona. Notatki o poezji współczesnej (1997); Trzy nieskończoności. O poezji Adama Mickiewicza, Bolesława Leśmiana i Czesława Miłosza (2001); Literatura polska. Romantyzm. Podręcznik dla klasy 2 liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum (2003);  Przeszukiwanie czasu. Przechadzki krytycznoliterackie (2004); Niepojęte: Jest. Urywki nie napisanej książki o poezji i krytyce (2011); Jarosław, Donald i inne chłopaki. Felietony z „Tygodnika Powszechnego" (2012); Blisko wiersza. 30 interpretacji (2013); Fragmenty lunarne. Szkice o obecności księżyca w poezji polskiej od schyłku XIX wieku do początku XXI wieku wraz z małą antologią księżycowych wierszy w poezji Zachodu (2021); Patrzący jasno. 25 szkiców o niezbędności czytania poezji (2022).

Prace edytorskie: Wincenty Korab Brzozowski: Utwory zebrane (1980); Jan Wroczyński: Poezje prozą (199 Liryki lozańskie Adama Mickiewicza. Strona Lemanu. Antologia  (1998); Czesław Miłosz: Poezje (1999, 2011); Maria Pawlikowska-Jasnorzewska: Poezje (2000).

Książki współredagowaneW kręgu Młodej Polski. Prace ofiarowane Marii Podrazie-Kwiatkowskiej, redakcja Franciszek Ziejka, M…S… (2001); Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje, pod redakcją Anny Czabanowskiej-Wróbel, Pawła Próchniaka i M…S… (2003); Poezja Tadeusza Micińskiego. Interpretacje, pod redakcją Anny Czabanowskiej-Wróbel, Pawła Próchniaka i M…S… (2004); Poezja Leopolda Staffa. Interpretacje, pod redakcją Anny Czabanowskiej-Wróbel, Pawła Próchniaka i M…S… (2005); Literatura – kulturoznawstwo – uniwersytet. Księga ofiarowana Franciszkowi Ziejce w 65 rocznicę urodzin, pod redakcją Bogusława Doparta, Jacka Popiela i M…S… (2005); Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866-1914), pod redakcją Krzysztofa Fiołka i M…S… (2011); Stulecie Sadu rozstajnego, pod redakcją Urszuli M. Pilch i M...S... (2014); Poezja Wacława Rolicza-Liedera, pod redakcją Anny Czabanowskiej-Wróbel, Urszuli M. Pilch i M...S... (2017).  

- Eseje, szkice i recenzje publikował m.in. w: „NaGłosie", „Pamiętniku Literackim", „Ruchu Literackim", „Tekstach", „Tekstach Drugich", „Tygodniku Powszechnym", „Znaku" oraz w licznych książkach zbiorowych.

Wybrane artykuły z ostatnich lat: Zatracić się w ciemnościach. Wokół sześciu wersów Tadeusza Micińskiego, w: Poezja Tadeusza Micińskiego. Interpretacje (2004); Dziewiąta pełnia księżyca. W drodze do interpretacji jednego wiersza Leopolda Staffa, w: Poezja Lepolda Staffa. Interpretacje (2005); Młoda Polska – dziewiętnastowieczna czy dwudziestowieczna?, w: Polonistyka w przebudowie (2006); Mój departament to jest: księżyc. Zwięzłe wprowadzenie w lunarne gry Gałczyńskiego, w: Literatura – punkty widzenia – światopoglądy (2008); Literacki Kraków 1978-2008. Kilka wstępnych uwag, w: „Alma Mater" 2008, nr 109; Lunarne szyfry Micińskiego. O jednej z możliwych lektur tomu „W mroku gwiazd", w: Modernizm. Zapowiedzi, krystalizacje, kontynuacje (2009); „Księżyc" i inne lunarne drobiazgi Zbigniewa Herberta, w: Sztuka słowa, sztuka obrazu (2009); Dar budowania. Szkic do portretu prof. Ewy Miodońskiej-Brookes, w: „Alma Mater" 2010 nr 2/3; Siedem półprywatnych uwag na marginesie „Labiryntów – kładek – drogowskazów"; w: Z Kołomyi do Krakowa. Jubileusz Profesor Marii Podrazy-Kwiatkowskiej (2011); Owad w ciemnym bursztynie, w: „Gazeta Wyborcza" 30.06.2011; Ucieczka w przyszłość. Michał Bałucki o Krakowie w roku 1950, w: Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866-1914), (2011); Miłosz, Turowicz: ślady przyjaźni, w: Formacja 1910. Świadkowie nowoczesności (2011); Mój planeta, księżyc. Trzy wyimki wprowadzające i dziewięć uwag o lunarnych odblaskach w poezji Jana Lechonia (2013); Coś srebrnego dzieje się w chmur dali. Dziewięć uwag o księżycu w poezji Leśmiana, w: Stulecie Sadu rozstajnego (2014); „Ogromny zamek”, „prosta szopa” i „kwatera czaszki”. Wokół jednego wiersza Adama Zagajewskiego, w: Wolność jako odpowiedzialność. Jackowi Filkowi na siedemdziesiąte urodziny (2016); Człowiek z końca XIX wieku wobec natury: przypadek poezji Kazimierza Tetmajera, w: Kacho-ga. Obrazy kwiatów i ptaków w sztuce Japonii i Zachodu (2016); Afrykański afekt, staromiejska zazdrość. Kilka uwag o jednym poemacie prozą Wacława Rolicza-Liedera, w: Poezja Wacława Rolicza-Liedera (2017); List do Jana Polkowskiego, w: W mojej epoce już wymieram. Antologia szkiców o twórczości Jana Polkowskiego (2017); Lozańskie wiersze Adama Mickiewicza albo niepewność interpretatora, w: „Mnie płynąć, płynąć i płynąć...” Brzegi Lemanu. Krąg wierszy lozańskich (2018); Nocna alchemia, w: Bowiem zmarli podróżują szybko. Szkice o twórczości Romana Honeta (2020); Franciszek Ziejka (1940-2020). Wspomnienie, „Ruch Literacki” 2021, nr 2.

Zainteresowania:

Poszukiwania historycznoliterackie skupiają się wokół cech wyobraźni poetyckiej i filozoficznych horyzontów literatury okresu Młodej Polski; zainteresowania krytycznoliterackie obejmują poezję współczesną od Miłosza do poezji najnowszej.

We wrześniu 2022 odbył się uroczysty jubileusz Profesora Mariana Stali, któremu wręczono wówczas księgę zatytułowaną Poezja polska ostatnich dwustu lat. Odczytania i przekroje. Dla Profesora Mariana Stali na jubileusz, pod redakcją Anny Czabanowskiej-Wróbel i Urszuli M. Pilch.

https://wuj.pl/ksiazka/poezja-polska-ostatnich-dwustu-lat